Brexit is de grootste bron van politieke onzekerheid voor de financiële sector in Europa. Op dit moment is een brexit zonder nadere afspraken nog steeds denkbaar. Omdat dit tot een reeks acute en mogelijk ingrijpende transitierisico’s zou leiden, roept de Autoriteit Financiële Markten (AFM) ondernemingen op zich hierop voor te bereiden. Ondertussen voltrekt zich een stille maar impactvolle omwenteling op de Europese kapitaalmarkten. Met name veel handelsplatformen vragen een vergunning aan bij de AFM. Nederland wordt zo het centrum voor financiële handelsinfrastructuur van de Europese Unie (EU).
De ontwikkelingen en risico’s rondom brexit staan beschreven in het vandaag verschenen AFM Trendzicht 2019. Daarin signaleert de AFM belangrijke trends en bijbehorende risico’s in de financiële sector. Trendzicht bevat ook een verkenning van de voortschrijdende digitalisering van financiële dienstverlening en de rol van de financiële sector in de transitie naar een duurzame samenleving en economie.
Acute transitierisico’s bij een no-deal brexit
Een harde brexit op 29 maart 2019 zal disruptieve gevolgen hebben voor de financiële sector. De kapitaalmarkten van de EU en het Verenigd Koninkrijk (VK) zijn nauw met elkaar verweven en veel Europese ondernemingen en consumenten zijn voor hun financiële dienstverlening afhankelijk van de financiële sector in het VK. Bij een harde brexit verliezen partijen uit het VK abrupt hun markttoegang tot de EU en vice versa. Dat leidt tot ernstige verstoringen van het effectenverkeer en een inperking van grensoverschrijdende dienstverlening. Daarom roept de AFM partijen op om zich hierop voor te bereiden.
Nederlandse ondernemingen moeten zich voorbereiden op een no-deal brexit
De AFM constateert dat nog niet alle Nederlandse financiële ondernemingen zich voldoende voorbereiden op een no-deal brexit. De toezichthouder roept partijen die dat nog niet of onvoldoende hebben gedaan, daar vaart mee te maken. Mogelijk voldoen Nederlandse financiële ondernemingen bijvoorbeeld niet meer aan de vergunningseisen, als zij diensten hebben uitbesteed aan Britse instellingen. Dit mag namelijk alleen aan ondernemingen in een zogenaamd ‘equivalent verklaard toezichtregime.’ Bij een harde brexit geldt dit niet voor het VK. Dit kan vooral grote gevolgen hebben voor Nederlandse vermogensbeheerders.
Brexit resulteert in een omwenteling van de Europese kapitaalmarkten
Terwijl in brexit-onderhandelingen grens- en douanevraagstukken het meest in het oog springen, vindt er momenteel een vrij onzichtbare omwenteling in de Europese kapitaalmarkten plaats. De financiële handelsinfrastructuur, met name aandelen- en obligatieplatforms, verplaatst zich naar Nederland. Banken vestigen zich op het Europese vasteland veelal in Frankfurt en Parijs. Vermogensbeheerders verplaatsen Europese activiteiten naar Luxemburg en Dublin.
Nederland wordt het centrum voor financiële handel van de EU27
De AFM voerde meer dan 150 gesprekken met partijen die belangstelling hebben voor een vergunning. ‘Wij gaan ervan uit dat tussen de dertig en veertig procent van de Europese handel in financiële instrumenten zich in Nederland vestigt. Daarmee wordt Nederland binnen de EU27 het centrum voor de financiële handel’, stelt Merel van Vroonhoven, bestuursvoorzitter van de AFM. ‘De komst van deze partijen zal ook een aanzuigende werking hebben op andere dienstverlenende bedrijven. Bovendien versterkt het de toegang voor Nederlandse pensioenfondsen en andere vermogensbeheerders tot de kapitaalmarkt.’
Gevolgen voor toezicht
De migratie van een belangrijk deel van de handelsinfrastructuur naar Nederlandse bodem biedt ook goede waarborgen voor eenduidig en effectief toezicht en hoge standaarden voor governance en bescherming van beleggers. Het betekent wel een uitbreiding van taken van de AFM. Investeringen in extra capaciteit, kennis en ondersteunende diensten zoals het verwerken van transactiedata, zijn nodig.
Speerpunten in het toezicht voor 2019
Brexit als onderdeel van de trend ‘politieke onzekerheid’ is het meest urgente risico in AFM Trendzicht 2019. Daarnaast wordt de voortschrijdende digitalisering van de financiële sector verder uitgediept en de rol van de financiële sector in de transitie naar een duurzame economie en samenleving beschreven. De AFM vertaalt deze trends en risico’s concreet door naar toezichtactiviteiten. De toezichthouder presenteert die in januari in haar Agenda 2019.